مقدمه : حاملگيهاي دو قلو و چند قلو از جمله حاملگي هاي پر خطر به شمار مي روند، گفته شده است که در اين حاملگي ها شانس ناهنجاري هاي جنيني و مرگ دوره نوزادي بالاتر از حاملگيهاي يک قلو است . هدف اين پژوهش تعيين فراواني نسبي اين حاملگي ها و بررسي احتمال ناهنجاري بيشتر در آنها در شرايط شهر اصفهان است.
روشها : اين مطالعه به صورت گذشته نگر، با بررسي پرونده بيمارستاني، با نمونه گيري ترتيبي آسان از زايمان هاي انجام شده 1367 تا 1373 در بيمارستان امين اصفهان به انجام رسيده است و متغيرهاي سن مادر ، تعداد زايمان و وزن موقع تولد در هنگام زايمان توسط پزشک تکميل گرديد.
نتايج : از مجموع 18790 زايمان انجام شده 280 مورد از آن دو قلو بودند. در بين نوزادان دو قلو 68.1% هم جنس (پسر 28.5% ، دختر39.4%) و 31.9% غير همجنس بودند . بيشترين گروه سني مادران نوزادان دو قلو 24-20 سالگي بود که 28.4% از کل دو قلو ها را شامل مي شد. از بين نوزادان دو قلو 67.35% زير 2500 گرم وزن داشتند و 2% به ناهنجاري ماژور و 4.6% به ناهنجاری مينور مبتلا بودند.
بحث : به نظر مي رسد که تولدهاي دو قلو باعث افزايش ناهنجاري ها در نوزادان و کاهش وزن هنگام تولد است. به علاوه به نظر مي رسد که کاهش وزن تولد نوزادان دو قلوي ايراني بيش از آمارهاي گزارش شده جهاني است.
مقدمه :همواره در طب زنان و مامايي و اطفال، آبستني هاي پر خطر، جايگاه ويژه اي دارند که يکي از آنها آبستني هاي دو قلو است . نسبت مرگ در دوره نوزادي اين گونه آبستني ها 9.3 درصد بوده در حالي که در نوزادان يک قلو 1.7 درصد است (1) . نسبت ناهنجاري در نوزادان دو قلو بيش از يک قلوست (2) . با توجه به نکات فوق ، شناخت علت مرگ در يکي از آنها و پي بردن به ناهنجاري اين نوزادان ، به متخصصين اطفال کمک مي کند که در معاينه نوزادان ديگر و نگهداري آن دقت بيشتري نمايند (3) .با وجودي که در سالهاي 64-58 مطالعه کلينيکي، در مورد زايمان هاي دو قلوي متولد شده در بيمارستان امين انجام شده که مصادف با سالهاي جنگ تحميلي بوده است (4) . براي شناخت عوامل اپيدميولوژي و عوارض اين نوزادان بعد از جنگ، لازم بود اين برنامه مجدداً انجام شود . به همين منظور اين بررسي از سال 73-67 به مدت 7 سال انجام گرديد.
روشها : اين تحقيق بر اساس مطالعه پرونده زايمان هاي دو قلو، در مرکز پزشکي امين وابسته به دانشگاه علوم پزشکي اصفهان، از سال 73-67 به صورت گذشته نگر انجام گرفت. با توجه به اين که تمام پرونده هاي زايمان هاي دو قلو در اين سالها برسي شد، روش نمونه گيري از نوع آسان (Convenience) محسوب مي گردد. لازم به ذکر است که در يک دوره هفت ساله قبل از سال 67 نيز تحقيق مشابه اي صورت گرفته بود (4) . لذا جهت توانايي در مقايسه آماري اين دو تحقيق ، مدت مطالعه فعلي نيز هفت سال در نظر گرفته شد.
با مراجعه به پرونده هاي مذکور، فاکتور هاي مورد مطالعه يعني: سن مادر، تعداد زايمان هاي قبلي ، وزن موقع تولد هر کدام از نوزادان و جنسيت آنها ثبت گرديد و از روي فرمي که پزشک جهت گواهي سلامت نوزاد در هنگام اولين ويزيت تکميل مي کند، نوع ناهنجاري هاي احتمالي مشخص شد و وزن آنها با يک وزنه که در بخش مراقبت ويژه نوزادان موجود است، وزن و ثبت گرديد. در پايان با محاسبه تعداد زايمان هاي دو قلو و کل زايمان ها ، ميزان فراواني نسبي دو قلويي به دست مي آمد.
نتايج :
1- شيوع : با مطالعه اي که بر روي پرونده زايمان هاي مرکز پزشکي امين صورت گرفت. در سالهاي 73-67 ، جمعاً 18790 زايمان - اعم از سزارين يا زايمان طبيعي انجام شده که از اين تعداد 280 مورد زايمان دو قلو بوده است و بدين ترتيب نسبت زايمان هاي دو قلو به کل زايمان ها 1.49% مي باشد .
2- نسبت جنس در زايمان هاي دو قلو : با برسي که بر روي 270 جفت نوزاد دو قلو متولد شده در مرکز پزشکي امين انجام گرفت، در 184 جفت يا 68.1% از آنها، هر دو نوزاد پسر يا دختر بوده و 86 جفت يا 31.9% غير هم جنس بوده اند.
از مجموع فوق (540 نوزاد) 240 نوزاد يا 44.4% پسر و 300 نوزاد يا 55.6% دختر بودند. از بين 184 جفت نوزاد هم جنس ، 107 جفت يا 58.2% هم جنس دختر و 77 جفت يا 41.8% هم جنس پسر بود.
3- سن مادران حين زايمان :براي بررسي سن مادران در موارد دو قلو زايي، جمعاً 278 مورد زايمان دو قلو در مرکز پزشکي امين ، تحت مطالعه قرار گرفت. بيشترين سن دو قلوزايي در بين 20-24 سالگي بوده که 28.41% کل زايمانهاي دو قلو را شامل مي شود.
4- دو قلوزايي در زايمان هاي اول و زايمان هاي بعدي : با بررسي که بر روي 277 مورد زايمان دو قلو انجام گرفت، 27.07% زايمان هاي دو قلو مربوط به خانم هاي اول زا و 72.93% زايمان هاي دو قلو مربوط به خانم هاي چند زا بوده است.
5- وزن هنگام تولد نوزادان دو قلو : بررسي که بر روي 536 نوزاد دو قلو انجام گرفت ، نشان داد که 361 نوزاد 67.35% وزن زير 2500 گرم و 175 نوزاد 32.65% وزن بالاي 2500 داشتند ، در بين نوزادان دو قلوي دختر 70.9% آنها وزن زير 2500 گرم داشتند؛ در حالي که تنها 62.9% نوزادان پسر با وزن زير 2500 گرم به دنيا آمدند.
6- شيوع ناهنجاري هاي مادر زادي در نوزادان دو قلو: در بررسي 540 نوزاد که در مرکز پزشکي امين صورت گرفت مجموعاً 36 مورد (6.7%) ناهنجاري وجود داشت که از اين تعداد 25 مورد (4.6% ) ناهنجاری مينور و 11 مورد ناهنجاري ماژور بود.
بحث: حداکثر شيوع دو قلو زايي، در سياهان و هنديهاي شرقي و پس از آن سفيد پوستان اروپاي شمالي بوده است و حداقل آن در نژادهاي شرقي به خصوص نژاد مغول مي باشد.
ميزان شيوع دو قلو زايي در بلژيک 1 به 56 ،در سياهان آمريکا 1 به 70 ،در سفيد پوستان آمريکا 1 به 88 ،در ايتاليا 1 به 86 ،در يونان 1 به 130 ،در ژاپن 1 به 155 و در چين 1 به 300 مي باشد. (1،6)
آمار به دست آمده از مطالعه فعلي نمي تواند گوياي شيوع واقعي دو قلو زايي در جامعه ايران باشد. در مطالعه قبلي از مجموع 37914 زايمان، تنها 158 زايمان دو قلو وجود داشته است که نسبت آن مي باشد در حالي که در سالهاي 73-67 ، اين نسبت به رسيده است. شايد بتوان گفت وقوع جنگ که با مطالعه اول همزمان بوده است مي تواند باعث کاهش شيوع دو قلوزايي گردد . (در طي جنگ جهاني دوم شيوع تولدهاي دو تخمي در اروپا کاهش داشته است)(6).
در آمريکا ، نوزادان ناشي از آبستني هاي دو قلو در 63.1% از موارد ، هر دو پسر يا دختر هستند و در 36.9% از موارد يکي از اطفال پسر و ديگري دختر است. بررسي 717901 زايمان دو قلو نشان مي دهد که در 32.7% زايمان ها هر دو طفل پسر و در 30.5% زايمان ها هر دو طفل دختر و در 36.8% زايمانها يکي از نوزادان دختر و ديگري پسر بوده است.(6)
همچنين شيوع جنس دختر، با افزايش تعداد جنين ها افزايش مي يابد، به طوري که در آمريکا، شيوع جنس پسر در نوزادان تک قل 51.6% بوده در حالي که در نوزادان دو قلو 50.9% و در نوزادان سه قلو 49.5% و براي چهار قلو ها 46.5% بوده است.
مقايسه آمار مطالعه فعلي با آمريکا نشان مي دهد که در اينجا ، درصد نوزادان هم جنس دختر بيشتر از نوزادان همجنس پسر بوده و درصد جنس دختر در دو قلو ها 55.6% و در آمريکا 49.1% بوده است . ولي مقايسه مطالعه فعلي با مطالعه سالهاي 64-58 تفاوت معني داري را نشان نمي دهد.
(در کل ، نوزادان هم جنس دختر 39.24% و همجنس پسر 27.84% و مختلف الجنس 32.91% گزارش شده است و 55.7% کل نوزادان دو قلو ، دختر بوده اند)(4).
افزايش سن تا 40 سالگي، باعث افزايش وقوع دو قلو زايي مي گردد (7،6) . مقايسه آمار فعلي با مطالعه سالهاي 64-58 بيانگر اين است که پيک فراواني در سنين کمتري قرار گرفته است؛ زيرا در مطالعه قبلي، پيک سني فراواني دو قلوزايي در بين 29-25 سالگي بوده که 29.74% کل زايمان ها را شامل مي شده است: ولي در حال حاضر پيک سني دو قلو زايي در بين 24 -20 سالگي بوده و 28.41% کل زايمان هاي دو قلو را در بر مي گيرد.
در آبستني اول، شيوع چند قلويي 1.3% مي باشد، در حالي که در تولد چهارم، اين مقدار به 2.7% مي رسد . شيوع دو قلو زايي در نيجريه، از دو درصد براي خانم هايي که براي اولين بار آبستن مي شوند، به 6.6% براي خانم هايي که 6 بار يا بيشتر آبستن شده اند، افزايش مي يابد. در مطالعه سالهاي 64-58 نيز 15.82% زايمان هاي دو قلو در خانم هاي اول زا و 84.17% زايمان هاي دو قلو در زايمان هاي چند زا اتفاق افتاده بود. در حالي که در سالهاي 73-67 ، 27.07% زايمان هاي دو قلو، مربوط به خانم هاي اول زا 72.93% زايمان هاي دو قلو مربوط به خانم هاي چند زا بوده است . مقايسه دو آمار فوق تفاوت معني داري را نشان مي دهد.
در کانادا، 51.6% نوزادان دو قلو با وزن کمتر از 2500 گرم به دنيا مي آيند. در مطالعه فعلي 73-67 حدود 67.35% نوزادان دو قلو، وزن زير 2500 گرم داشته اند. بنا براين در اين جا درصد بيشتري از نوزادان دو قلو از وزن زير 2500 گرم برخوردارند.
آمار ناشي از مطالعه سالهاي 64-58 نيز نتايج مشابهي را نشان مي دهد (67.2% نوزادان وزن کمتر از 2500 گرم و 32.59% وزن بالاي 2500 گرم داشته اند )(4). با توجه به اين که 70.9% نوزادان دو قلوي دختر، وزن زير 2500 گرم داشتند در حالي که تنها 62.9% نوزادان پسر با وزن زير 2500 گرم به دنيا آمده اند. مي توان نتيجه گرفت که نوزادان پسر از نظر نارسي (Permaturity) در معرض خطر کمتري نسبت به دختران قرار دارند.
ناهنجاري هاي ماژور در 2% نوزادان دو قلو ديده شده است.در حالي که اين وضعيت در نوزادان تک قلو، تنها 1% بوده است . همچنين ناهنجاري هاي مينور در 4.13% نوزادان دو قلو اتفاق مي افتد ولي 2.5% نوزادان تک قلوها با اين وضعيت به دنيا مي آيند (2 ، 6)
در مطالعه فعلي (سالهاي 73-67) . ناهنجاري هاي ماژور در 2% نوزادان دو قلوي متولد شده و ناهنجاري هاي مينور در 4.6% آنها وجود داشت. بنابراين ، آمار ناشي از اين تحقيق با آمارهاي جهاني اختلاف فاحشي را نشان نمي دهد و تفاوت معني داري وجود ندارد؛ ولي در مقايسه با مطالعه سالهاي 64-58 درصد ناهنجاري مينور حدود 1.89% و ناهنجاري ماژور 1.58% و درصد کل ناهنجاري 3.48% بيان شده است.
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان فردوسی ، ساختمان رضا
تلفن : 32230407 - 031
